Voorbode van licht herstel in commercieel vastgoed
Bouwnieuws | Door de redactie
Geplaatst: 16-09-2013
AMSTERDAM - Het sentiment op de Nederlandse commerciële vastgoedmarkten lijkt zich licht te herstellen. Huurniveaus staan nog onder druk maar de lage prijsniveaus van vastgoed bieden kansen. Investeerders kijken daarom weer naar mogelijkheden op de Nederlandse markt. De interesse wordt wel steeds selectiever. Door de crisis is duidelijk geworden welke locaties toekomstbestendig zijn en welke niet waardoor huurprijzen en rendementsontwikkelingen verder uiteenlopen.
Beleggingsvolume
Het beleggingsvolume is in het tweede kwartaal 2013 toegenomen tot € 1,3 miljard. Alhoewel het hiermee achterblijft bij het gemiddelde van de afgelopen vijf jaar is er wel een toenemende interesse van buitenlandse beleggers in de Nederlandse vastgoedmarkt merkbaar. Doordat bruto aanvangsrendementen voor kantoren zelfs op de beste locaties uiteenlopen van 6,5% tot 9% kijken steeds meer beleggers naar deze relatief gunstige pricing.
Kantoorbanen
Het aantal kantoorbanen is de afgelopen jaren flink gedaald. Vooral bij financiële dienstverleners is het aantal banen sterk afgenomen en lag met 251.000 in het tweede kwartaal van 2013 ruim 10% onder dat van de top van 2007. In totaal is het aantal banen in sectoren met veel kantoormedewerkers sinds 2008 met 185.000 afgenomen. Dit is een daling van 7,5%. Bij een gemiddeld gebruik van 20 m2 per kantoorruimte per werknemer is de vraag naar werkruimte hierdoor met ruim 3,7 miljoen m2 afgenomen. Door structurele ontwikkelingen als Het Nieuwe Werken en een krimpende beroepsbevolking daalt ook op lange termijn de vraag naar kantoorruimte.
Herontwikkeling
De leegstand van kantoren blijft nog steeds hoog. Alhoewel er vrijwel geen nieuw aanbod is, doet de geringe opname het aanbod nauwelijks afnemen. Herontwikkeling is slechts marginaal. Huurprijzen blijven hierdoor onder druk staan. Voorlopig wordt er nog geen sterk herstel verwacht in de zakelijke dienstverlening en bij ander gebruikers van kantoren. De verwachting is dan ook niet dat in de nabije toekomst er een sterke toename van de vraag naar kantoorruimte zal zijn.
Locatiebeleid
Door de toenemende leegstand, veranderende consumenten- en retailersvragen moeten overheden zich steeds meer op hun winkelvoorraad en locatiebeleid gaan bezinnen. Verruiming van het aanbod op een specifieke plek om aan deze veranderde vraag te kunnen voldoen lijkt dan ook een tegenstrijdigheid met het oplossen van de leegstand. De leegstand bevindt zich echter grotendeels op B-locaties en die zijn niet geschikt voor die huurders die naar uitbreidingsmogelijkheden zoeken. Hier ligt ruimte voor overheden om een regierol op te pakken. Gemeenten zelf zullen, al dan niet gedreven door financiële belangen, vaak voor ontwikkeling van hun eigen positie kiezen. Ontwikkeling is echter geen synoniem voor versterking.
Verduurzaming
"Verduurzaming van bestaand vastgoed is een steeds prominenter thema", aldus Jan van der Doelen, ING sectormanager Bouw en Vastgoed. "Uit diverse onderzoeken wordt steeds duidelijker dat duurzame en verduurzaamde gebouwen uiteindelijk waardevaster zijn en ook nog beter exploiteerbaar. Huurders en gebruikers vragen vaker om duurzame bouw of stellen op dit gebied hun voorwaarden. Een niet te keren trend en zinvol voor een gewenste toekomstbestendigheid van vastgoed, zowel economisch als milieutechnisch."
Overig Bouwnieuws
|